4 Σεπτεμβρίου 2015 · Υπόμνημα προς Επίτροπο Ισότητας

Kυρία Ιωσηφίνα Αντωνίου 

Επίτροπο Ισότητας 

Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας 

Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης

Ημερομηνία 04/09/15

Αξιότιμη κυρία Αντωνίου,

Αίτηση για Επιχορήγηση Ενημερωτικών/Επιμορφωτικών Σεμιναρίων Μελών Παγκύπριου Συνδέσμου Μονογονεικών Οικογενειών και Φίλων και της ΜΚΟ ΥΠΑΤΙΑ

Αναφορικά με το πιο πάνω θέμα σας υποβάλλουμε αίτηση για επιχορήγηση ενημερωτικών/επιμορφωτικών σεμιναρίων σε θέματα και προβλήματα που αφορούν τους μονογονιούς, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναίκες.. Ταυτόχρονα θα  ετοιμαστεί ειδικό ενημερωτικό/διαφωτιστικό τρίπτυχο, το οποίο θα σχεδιαστεί, θα εκδοθεί και θα αποσταλεί σε όλα τα μέλη του Συνδέσμου.

Το σεμινάριο συνδιοργανώνεται από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Μονογονεικών Οικογενειών και Φίλων και τη ΜΚΟ «ΥΠΑΤΙΑ». 

Η «ΥΠΑΤΙΑ» αν και νεοσυσταθείσα, τα μέλη του Δ.Σ της είναι επιστήμονες με μακράν ενασχόληση με τα θέματα ισότητας των φύλων και η εμπειρογνωμοσύνη τους θα βοηθήσει το Σύνδεσμο στην επιτυχή διεκπεραίωση της δράσης αυτής, αλλά και μελλοντικών δράσεων.

Η προτεινόμενη δράση εντάσσεται στους ακόλουθους στόχους του Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων-ΣΣΔΙ:

• Στόχος 2 (3-5) του ΣΣΔΙ ( Εκσυγχρονισμός/βελτίωση νομοθετικού πλαισίου), η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γυναικών για τα δικαιώματα τους  πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής (σελ. 15). Επιπρόσθετα στον ενδιάμεσο στόχο 2  (2.2.3 και 2.2.4 ) αναφέρονται δράσεις για τη διαφώτιση για τις νομοθεσίες ισότητας, αξιοποίηση των ΜΚΟ, καθώς επίσης και διαφώτιση για τα υπάρχοντα σώματα διεκδίκησης των δικαιωμάτων των γυναικών όπου υπάρχει παραβίαση.

•  Στόχος 5 και 6 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων-ΕΣΔΙ 2014-2017 που αφορούν τόσο την οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών και την εξάλειψη της φτώχειας όσο και την εξάλειψη των στερεοτύπων και κοινωνικών προκαταλήψεων αλλά και ευρύτερα τη στήριξη ευάλωτων ομάδων.  

Τα προβλήματα των μονογονεικών οικογενειών είναι πολλαπλά και αφορούν την ίδια την οικογένεια, την απασχόληση, την εκπαίδευση και γενικά τις ίσες ευκαιρίες και την ίση μεταχείριση των ατόμων αυτών. Σύμφωνα με έρευνα της European Commission (2013), οι μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν μια νέα μορφή οικογένειας σε όλες τις δυτικές κοινωνίες. Στην Κύπρο οι μονογονείς είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες. Οι μονογονείς εκ των πραγμάτων αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των ευθυνών, οικονομικών και άλλων, για το μεγάλωμα των παιδιών. Αυτές οι ευθύνες σε συνδυασμό με την απουσία δεύτερου εισοδήματος στον οικογενειακό προϋπολογισμό, καθιστά τους μονογονείς μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και ειδικά στην παρούσα οικονομική κατάσταση, κινδυνεύουν από τη φτώχια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μονογονείς είναι πολλά. Η μη καταβολή διατροφής από πατέρες, η ανυπαρξία ψυχολογικής στήριξης, το αρνητικό κοινωνικό στίγμα που δυστυχώς ακόμη υπάρχει σε ορισμένες περιπτώσεις, το υψηλό κόστος φύλαξης και φροντίδας των ανήλικων τέκνων, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η σταδιακή μείωση των οικονομικών πόρων, η δυσχέρεια στην εξεύρεση εργασίας, είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσει κάποιος μονογονιός. Επίσης η έρευνα αναφέρει ότι στην Κύπρο είναι ανεπαρκείς οι συντάξεις των μόνων γυναικών και είναι δύσκολο να ξεφύγει ένα μεμονωμένο άτομο από τη φτώχεια.

Έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2014 αναφέρει ότι στην Κύπρο το 15.1% των νοικοκυριών με παιδιά, είναι μονογονεικά. 

Εξάλλου μελέτη του EIGE (2013), καταγράφει ότι το 10% των γυναικών στην Κύπρο, ζουν μόνες ή με τα παιδιά τους, χωρίς σύντροφο. Το 4,9% έχει πάρει διαζύγιο. Από τις 23.076 μονογονεϊκές οικογένειες στην Κύπρο, οι 20.376 (88%) έχουν προστάτη τη μητέρα. Οι άνδρες μονογονιοί εργάζονται κατά 78,6% και οι γυναίκες κατά 71,9%. 

Ακόμα και όσες μόνες μητέρες μπορούν να εργαστούν, λόγω έλλειψης κοινωνικών υποδομών, που να ανταποκρίνονται στις αυξημένες απαιτήσεις και εκτεταμένα ωράρια εργασίας, αντιμετωπίζουν δυσκολίες  στο να κρατήσουν τη θέση εργασίας τους, αλλά και στη διεκδίκηση επαγγελματικής ανέλιξης. Πολλές από αυτές τις γυναίκες δεν γνωρίζουν είτε τα δικαιώματα τους λόγω των συχνών τροποποιήσεων στα επιδόματα και στον τρόπο καταβολής τους, αλλά ούτε και που μπορούν να αποταθούν για πάρουν βοήθεια. 

Σε ότι αφορά το οικογενειακό δίκαιο και τη λειτουργία των Οικογενειακών Δικαστηρίων, αυτά  έχουν λειτουργήσει από το έτος 1990 αποτελώντας  τότε σημαντικά εκσυγχρονιστικά νομοθετήματα. Σήμερα 25 χρόνια αργότερα, με τη ραγδαία αύξηση των διαζυγίων, τις καθυστερήσεις στην επίλυση των διαφορών από την διάλυση ενός γάμου αλλά και το τεράστιο κόστος που προκαλείται στους μονογονιούς για να επιλύσουν τις διαφορές αυτές, το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει άμεσα και αποτελεσματικά την κοινωνική ανάγκη η μονογονική  οικογένεια να μπει σε μια νέα ισορροπία το συντομότερο δυνατόν αλλά αντίθετα συμβάλλει στο να συνεχίζεται η ταλαιπωρία μέσα στα Οικογενειακά Δικαστήρια .

Η διαδικασία επιβαρύνει περισσότερο τους μονογονιούς που έχουν την φύλαξη των παιδιών τους  (ως επί το πλείστον γυναίκες),  οι οποίες έχουν το βάρος να αγωνιστούν για να διεκδικήσουν την ευημερία και ισορροπία των παιδιών τους, ενώ εν τέλει τα διατάγματα διατροφής δεν μπορούν να εισπραχτούν. Είναι η θέση μας ότι υπάρχει η ανάγκη δραστικών τροποποιήσεων του θεσμικού πλαισίου και της διαδικασίας ενώπιον των Οικογενειακών Δικαστηρίων ώστε οι αποφάσεις αυτών να μην καταλήγουν σε διακρίσεις σε βάρος των γυναικών (όπως η φυλάκιση γυναικών λόγω μη συμμόρφωσης με διάταγμα επικοινωνίας αλλά όχι αντρών που ασκούν απλά «δικαίωμα» επικοινωνίας).

Υπενθυμίζουμε ότι τα Οικογενειακά Δικαστήρια στη δικαιοδοσία των περιουσιακών διαφορών δεν επιλαμβάνονται τον καταμερισμό των χρεών των συζύγων αλλά μόνο της αύξησης της περιουσίας, ούτε και επεμβαίνουν στις υποθέσεις των Τραπεζών με αποτέλεσμα οι γυναίκες να παραμένουν διπλά εκτεθειμένες σε αγωγές από εγγυήσεις και υποθήκευση περιουσιών ή ακόμα και κατοικίας τους.  

Η ανάγκη για τη διοργάνωση των σεμιναρίων αυτών προκύπτει:

–  από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μονογονιών είναι γυναίκες    

–  από την ανυπαρξία διαφωτιστικού εντύπου για τα προβλήματα/δικαιώματα τους και τους θεσμούς/φορείς στους οποίους μπορούν να αποταθούν για διεκδίκηση τους, αλλά και για βοήθεια. 

–  από τις συχνές καταγγελίες/παράπονα  που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας από τα ΜΜΕ

Τα σεμινάρια θα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα θέματα:

Α. Ανάλυση Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (Ε.Ε.Ε) σε συνάρτηση με τις πραγματικές ανάγκες της μονογονεικής οικογένειας 

Β. Επίδομα μονογονιού/ προϋποθέσεις/ απουσία 2ου εισοδήματος στη μονογονεική οικογένεια 

Γ. Μηχανισμοί προστασίας/ ένταξης μονογονεικών γυναικών στην αγορά εργασίας

Το προτεινόμενο πρόγραμμα ευαισθητοποίησης/διαφώτισης των μονογονιών έχει ως στόχο του να συμβάλει:

• στην ενημέρωση/διαφώτιση των γυναικών μονογονιών για τα προβλήματα/δικαιώματα τους και τους θεσμούς/φορείς στους οποίους μπορούν να αποταθούν για διεκδίκηση τους, αλλά και για βοήθεια. 
• στην  πρόληψη και καταπολέµηση  της  περιθωριοποίησης τους
• στην αλλαγή των  κοινωνικών  στερεοτύπων  και στη διαµόρφωση µιας συλλογικής κοινωνικής συνείδησης προς όφελος των γυναικών μονογονιών. 
• στην ευρύτερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και της πολιτείας για τα προβλήματα των μονογονιών και ο εντοπισμός των αδυναμιών  των νομοθεσιών ώστε να υποβληθούν προτάσεις για βελτίωση τους. 

Ως εκ τούτου αποφασίσαμε όπως:

1. Διοργανώσουμε για τον προσεχή Νιόβρη/Δεκέμβρη επαρχιακές ημερίδες στις πόλεις Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Πάφο για διαφώτιση και συζήτηση επί των νομοθεσιών που αφορούν τους μονογονιούς (Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, επιδόματα, τρόπος υπολογισμού, καθορισμός βασικών αναγκών διαβίωσης, δικαιώματα παιδιών, μηχανισμοί προστασίας). 
2. Σε συνέχεια των πιο πάνω, προγραμματίζουμε να συγγράψουμε και εκδώσουμε 10000 έντυπο (τρίπτυχο/τετράπτυχο), για να κυκλοφορήσαμε στα μέλη μας προσωπικά και σε άλλους μονογονιούς παγκύπρια (οι μονογονιοί αριθμούνται περί τις 23.000),  αλλά και μέσω άλλων Υπηρεσιών (όπως Γραφεία Εξυπηρέτησης του Πολίτη, Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, Γυναικείες Οργανώσεις  κτλ), αναφορικά με τα δικαιώματα τους  και τις  θέσεις του Συνδέσμου. 
3. Επιπρόσθετα, προγραμματίζουμε να διοργανώσουμε στη Λευκωσία συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα το Οικογενειακό δίκαιο και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μονογονιοί τόσο στην πρόσβαση τους στη δικαιοσύνη  όσο και στα προβλήματα που παρουσιάζει  σήμερα η νομοθεσία. Στη συζήτηση θα παρουσιαστούν τα πορίσματα συγκριτικής μελέτης για την υφιστάμενη κατάσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.??

Ευελπιστούμε ότι θα δείτε θετικά την αίτηση μας  για υλοποίηση των πιο πάνω δράσεων, το κόστος των οποίων θα ανέλθει στις 10.400 ευρώ. Σημειώνεται ότι στα σεμινάρια θα κληθούν ως ομιλητές/τριες άτομα που είναι καλοί γνώστες των προβλημάτων των μονογονιών και θα μπορούν να ενημερώσουν αλλά και να λύσουν απορίες.

Επιπρόσθετα θα προσκληθούν πέραν από γυναίκες μονογονιούς και άλλες οργανώσεις και φορείς που προωθούν την ισότητα των φύλων, σε μια προσπάθεια συλλογικής κινητοποίησης για την επίλυση των προβλημάτων τους.

Για τις πιο πάνω δράσεις, σας καλούμε είτε ως συνδιοργανώτρια, είτε να τεθούν υπό την αιγίδα σας.

Αναμένοντας την απάντηση σας το συντομότερο δυνατό για καλύτερη οργάνωση των προτεινόμενων δράσεων, τόσο για κάλυψη του οικονομικού κόστους, όσο και για την πρόταση μας να συνδιοργανωθεί μαζί σας ή να τεθεί υπό την αιγίδα σας,

Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων

Αργεντούλα Ιωάννου                                                          Άννα Πηλαβάκη

Πρόεδρος Συνδέσμου Μονογονεικών οικογενειών         Πρόεδρος Δ.Σ «ΥΠΑΤΙΑΣ» 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΔΡΑΣΗΣ