Ημερομηνία 02/03/2016
Κα Ελίζα Σαββίδου
Eπίτροπο Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Αρχή Ισότητας
Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως
Λευκωσία
Έντιμη κα Σαββίδου,
Θέμα : Kαταγγελία μας για παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών μονογονιών και διακρίσεις σε βάρος τους
Εκ μέρους του Παγκύπριου Συνδέσμου Μονογονεικών Οικογενειών και Φίλων και προσωπικά εκφράζω την εκτίμηση μας για το δύσκολο και σημαντικό έργο που επιτελείτε τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας ως Αρχή Ισότητας αναδεικνύοντας διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και ζητώντας αποκατάσταση της αδικίας.
Ιδιαίτερα σας συγχαίρω για την Έκθεση σας για τον σεξισμό σε βάρος των γυναικών η οποία αποτελεί μια έμμεση μορφή διάκρισης η οποία διατρέχει την οικονομική, κοινωνική και δημόσια ζωή.
Διακρίσεις υφίστανται και οι γυναίκες μονογονιοί οι οποίες δεν τυγχάνουν καμιάς απολύτως στήριξης από το Κράτος. Έμμεσες διακρίσεις βαθιά ριζωμένες στην συνείδηση της κοινωνίας περνούν απαρατήρητες ως φυσιολογικοί «ρόλοι» ανεξάρτητα εάν επιβαρύνουν την γυναίκα και της αφαιρούν ζωτικά δικαιώματα ως άνθρωπο και πολίτη. Το Κράτος απέχει από οποιαδήποτε ουσιαστική πολιτική στήριξης των γυναικών μονογονιών, αναπαράγοντας το σύστημα διακρίσεων σε βάρος της το οποίο την οδηγεί σε οικονομική εξαθλίωση, κοινωνικό αποκλεισμό αλλά και αποξένωση από την δημόσια ζωή. Η τεράστια διαφορά, η οποία πολλαπλασιάζει το βάρος των διακρίσεων που υφίστανται οι γυναίκες μονογονιοί από άλλες γυναίκες που βρίσκονται σε παραδοσιακό γάμο, είναι η απουσία συντρόφου για το μοίρασμα της ευθύνης των παιδιών αλλά και της οικονομικής ευθύνης της συντήρησης των παιδιών και του νοικοκυριού.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του European Institute for Gender Equality (EIGE) (2013) στην Κύπρο το 10% των γυναικών μένουν μόνες ή με τα παιδιά τους και το 88% από τις 23.076 μονογονικές οικογένειες έχουν προστάτη την μητέρα.
Ο Παγκύπριος Συνδεσμος Μονογονεικών Οικογενειών και Φίλων (ΠΣΜΟΙΦ) αριθμεί περί τα 2000 μέλη, ενώ είναι γνωστό ότι οι μονογονικές οικογένειες στις οποίες απευθύνεται με την δράση του καλύπτει πολύ περισσότερες οικογένειες και λειτουργεί σε καθαρά εθελοντική βάση, χωρίς καμία οικονομική στήριξη από το Κράτος, αντιμετωπίζοντας τα τεράστια προβλήματα εξαθλίωσης και κοινωνικού αποκλεισμού των μονογονειικών οικογενειών, κυρίως γυναικών και παιδιών, φαινόμενα τα οποία αποτελούν εν τέλει προσβολή για την κοινωνία μας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αναλάβει θεσμική υποχρέωση να λάβει θετικά μέτρα για την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος της Γυναίκας (Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών- CEDAW .
Σύμφωνα με το άρθρο 1 της Σύμβασης διάκριση σε βάρος των γυναικών στοιχειοθετείται όχι μόνο από τον στόχο ενός μέτρου αλλά και από το αποτέλεσμα αυτού:
Article I
For the purposes of the present Convention, the term “discrimination against women” shall mean any distinction, exclusion or restriction made on the basis of sex which has the effect or purpose of impairing or nullifying the recognition, enjoyment or exercise by women, irrespective of their marital status, on a basis of equality of men and women, of human rights and fundamental freedoms in the political, economic, social, cultural, civil or any other field.
Σύμφωνα με το άρθρο 2(1) της Σύμβασης, τα κράτη/μέλη αναλαμβάνουν να υιοθετήσουν πολιτικές για εξάλειψη των διακρίσεων και ειδικότερα να απέχουν από οποιανδήποτε πράξη ή πρακτική η οποία συνιστά συνιστά διάκριση και να διασφαλίσει ότι οι δημόσιες αρχές θα ενεργούν με βάση την αρχή αυτή (άρθρο 2 (d)) .Επιπρόσθετα οφείλουν να παρέχουν πρόσβαση σε νομική προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και να διασφαλίσουν ότι αρμόδια διαιτητικά σώματα και άλλα δημόσια ιδρύματα παρέχουν αποτελεσματική προστασία στις γυναίκες ενάντια σε κάθε πράξη διάκρισης σε βάρος τους (άρθρο 2 c) και d)):
Article 2
States Parties condemn discrimination against women in all its forms, agree to pursue by all appropriate means and without delay a policy of eliminating discrimination against women and, to this end, undertake:
(c) To establish legal protection of the rights of women on an equal basis with men and to ensure through competent national tribunals and other public institutions the effective protection of women against any act of discrimination;
(d) To refrain from engaging in any act or practice of discrimination against women and to ensure that public authorities and institutions shall act in conformity with this obligation;
Στο προοίμιο της Σύμβασης τονίζεται ότι ο ρόλος των γυναικών στην αναπαραγωγή δεν θα πρέπει να αποτελεί την βάση για διακρίσεις. (Τhe preamble sets the tone by stating that “the role of women in procreation should not be a basis for discrimination”).Η Σύμβαση τονίζει την ανάγκη προστασίας της μητρότητας της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών φροντίδας παιδιών ως βασικά δικαιώματα προστασίας των γυναικών και του δικαιώματος τους να συμφιλιώνουν την οικογενειακή ζωή με την εργασία τους αλλά και την συμμετοχή στην δημόσια ζωή.
Αναγνωρίζουν επίσης τα κράτη μέλη ότι για να επιτευχθεί πλήρης ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών χρειάζεται αλλαγή των παραδοσιακών ρόλων ανδρών στην οικογένεια και των γυναικών στην κοινωνία στιγματίζοντας το «φόρτωμα» των οικογενειακών ευθυνών στην γυναίκα και την αποξένωση της από την κοινωνία.
Επιπρόσθετα τα κράτη μέλη υποχρεώνονται να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε όλους τους τομείς, πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό περιλαμβανομένων και νομοθεσιών για να διασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη και πρόοδο των γυναικών με σκοπό την εγγύηση σε αυτές της άσκησης και απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών στην βάση της ισότητας με τους άνδρες:
Article 3
States Parties shall take in all fields, in particular in the political, social, economic and cultural fields, all appropriate measures, including legislation, to ensure the full development and advancement of women, for the purpose of guaranteeing them the exercise and enjoyment of human rights and fundamental freedoms on a basis of equality with men.
Στην 6η και 7η Περιοδική Έκθεση της Επιτροπής (Φεβρουάριο –Μάρτιο 2013) της Κυπριακής Δημοκρατίας για την εφαρμογή της Σύμβασης (CEDAW) επισημαίνεται η ανάγκη να απαλειφθούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζονται από τις γυναίκες στην αποτελεσματική πρόσβαση τους στην δικαιοσύνη, πρόσβαση τους σε δικαστική προστασία και άλλους μηχανισμούς νομικής προστασίας:
- The Committee recommends that the State party enhance women’s awareness of their rights, including among migrant women, remove any impediments faced by women in gaining effective access to justice, including access to judicial remedies and other legal complaints mechanisms.
Σημειώνουμε ότι στο Στρατηγικό Σχέδιο για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών 2014-2017 υιοθετώντας τις παρατηρήσεις και ανησυχίες της Επιτροπής της CEDAW για τις ευάλωτες ομάδες γυναικών καθώς και για την ανάγκη εξάλειψης κάθε εμποδίου στην πρόσβαση των γυναικών στο σύστημα δικαιοσύνης, ενσωματώθηκαν πρόνοιες για προγράμματα και πολιτικές που αφορούν την στήριξη των ευάλωτων ομάδων των γυναικών.
Συγκεκριμένα ο Στόχος 5 με τίτλο Οικονομική ενδυνάμωση γυναικών-Εξάλειψη της Φτώχειας περιλαμβάνει:
-Στήριξη ευάλωτων ομάδων (διενέργεια έρευνας για τις συνέπειες του διαζυγίου στις γυναίκες, εργασιακή και κοινωνική ενεργοποίηση)
-Μείωση ανεργίας (απασχόληση, ένταξη στην απασχόληση, κατάρτιση, βελτίωση απασχολισιμότητας)
-Συμφιλίωση εργασίας οικογένειας (Σχέδιο Δημογραφικής Πολιτικής, κάλυψη κόστους φροντίδας παιδιών, υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας παιδιών, ενίσχυση δομών φροντίδας).
Ο Στόχος 2 Εκσυγχρονισμός/Βελτίωση Νομοθετικού Πλαισίου σημειώνει την ανάγκη:
-παροχής συμβουλών και εξάλειψης κάθε εμποδίου στην πρόσβαση των γυναικών στο σύστημα δικαιοσύνης
Εντούτοις κανένα από τα πιο πάνω μέτρα δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα παρά τις εισηγήσεις του Συνδέσμου μας.
Συνέπειες οικονομικής κρίσης στους μονογονιούς
Είναι πιστεύουμε παραδεκτό και έρευνες επιβεβαιώνουν, ότι η οικονομική κρίση, τα μέτρα λιτότητας και οι μνημονιακές πολιτικές έχουν πλήξει ιδιαίτερα τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες του πληθυσμού οι οποίες εξαρτώνταν από τις κοινωνικές πολιτικές του Κράτους, οι οποίες και έχουν περικοπεί ουσιαστικά.
Ειδικότερα η οικονομική κρίση έχει πλήξει βαρύτατα τις μονογονεικές οικογένειες και επιδεινώσει ακόμα περισσότερο το επίπεδο διαβίωσης τους ενώ τα μέτρα λιτότητας έχουν αποδυναμώσει την αναγκαία κοινωνική στήριξη αφού:
-Η ανεργία πλήττει διπλά τις μονογονικές οικογένειες αφού δεν υπάρχει δεύτερο εισόδημα στην οικογένεια.
-Οι κρατικές υποδομές φροντίδας είναι αδύνατον να καλύψουν τις ανάγκες φύλαξης παιδιών δωρεάν ή με χαμηλό κόστος, το αντίστοιχο κόστος των ιδιωτικών σταθμών είναι απαγορευτικά ψηλό για να αποταθούν και η εφαρμογή του σχεδίου Συμφιλίωσης Οικογενειακής και Επαγγελματικής ζωής έχει παγοποιηθεί ενόψει των μέτρων λιτότητας.
-Η δυνατότητα εξεύρεσης εργασίας είναι διπλά δύσκολη ενόψει της φροντίδας των παιδιών που έχουν οι μονογονιοί αλλά και των ιδιαίτερα σκληρών ωραρίων του ιδιωτικού τομέα. Οι δομές φροντίδας δεν καλύπτουν τις ανάγκες και το κόστος αυτών είναι δυσανάλογα ψηλό.
-Τα επιδόματα των μονογονιών δεν εξασφαλίζουν την επιβίωση των μονογονικών οικογενειών ούτε καλύπτουν την απουσία δεύτερου εισοδήματος στην οικογένεια.
-Η διαδικασία του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ) δεν ανταποκρίνεται στις άμεσες και πιεστικές ανάγκες επιβίωσης της μονογονικής οικογένειας, ενώ σημειώνουμε ότι αιτήσεις μονογονεικών οικογενειών ακόμα εξετάζονται από το 2014.Το προβλεπόμενο επίπεδο διαβίωσης καταδικάζει τις γυναίκες στην φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό.
-Το δικαίωμα νομικής αρωγής για την λύση του γάμου αλλά και την διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών και παιδιών (γονική μέριμνα και διατροφή) έχει εκμηδενιστεί και ουσιαστικά ματαιωθεί, με αποτέλεσμα να ματαιώνονται τόσο το δικαίωμα λήψης του επιδόματος μονογονιού όσο και τα δικαιώματα των παιδιών που κατοχυρώνονται σε διεθνείς συμβάσεις (αφού διαζύγιο και διατάγματα φύλαξης και διατροφής είναι προαπαιτούμενα του επιδόματος) .
-Οι διατροφές που επιδικάζουν τα Οικογενειακά Δικαστήρια έχουν μειωθεί δραστικά ή δεν εισπράττονται, ενώ το κράτος όχι μόνο δεν τις καλύπτει (όπως σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες) αλλά τις συνυπολογίζει για σκοπούς ΕΕΕ ως εισόδημα, αφαιρώντας τες από το προβλεπόμενο εισόδημα για την διαβίωση των γυναικών .
-Η διαδικασία εκποιήσεων η οποία αναμένεται να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή από τις Τράπεζες θα πλήξει ιδιαίτερα τις μονογονικές οικογένειες, πλείστες από τις οποίες θα βρεθούν στους δρόμους αποστερούμενες από οποιαδήποτε νομική η κοινωνική προστασία ως αποτέλεσμα δανείων από συζύγους για τα οποία η οικογενειακή κατοικία έχει υποθηκευτεί ή εγγυήσεων που έχουν παραχωρηθεί χωρίς καμία νομική προστασία μέσα από συνθήκες οικονομικής, σωματικής ή ψυχικής βίας σε βάρος αυτών.
Tα πιο πάνω είναι συνοπτικά τα σοβαρότερα προβλήματα των γυναικών μονογονιών τα οποία αγγίζουν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, παραβιάζουν την Σύμβαση της CEDAW και επιβαρύνουν δυσανάλογα τις γυναίκες μονογονιούς, μεγεθύνοντας εν τέλει τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.
Επιθυμώ να σας παραθέσω τους κυριότερους τομείς και πρόνοιες της Νομοθεσίας μας στις οποίες οι γυναίκες μονογονιοί υφίστανται διακρίσεις, τις οποίες το Κράτος παρά τις διαμαρτυρίες και Υπομνήματα μας αρνείται να απαλείψει και διορθώσει αλλά και αρνείται να μας ακούσει. Όλες οι πιο κάτω πολιτικές αποτελούν παραβίαση των προνοιών της Σύμβασης της CEDAW η οποία θέτει στο κράτος τις πιο πάνω σαφείς υποχρεώσεις προστασίας από οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση διάκριση.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι πιο κάτω νομοθετικές πρόνοιες και πρακτικές στις οποίες αναφερόμαστε συνιστούν έμμεση διάκριση σε βάρος των γυναικών αφού παρόλο που εκ πρώτης όψεως εμφανίζονται ως ουδέτερες, εντούτοις εφαρμόζονται σε συντριπτική πλειοψηφία γυναικών μονογονιών επηρεάζοντας δυσβάστακτα τις ζωές τους, την άσκηση των δικαιωμάτων τους, την ανάπτυξη και ευημερία τους, την άσκηση των δικαιωμάτων τους και την συμμετοχή τους στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή κατά παράβαση της CEDAW.
Σύμφωνα με τον Νόμο απαγορεύονται οι άμεσες και έμμεσες διακρίσεις λόγω φύλου.
Έμμεση διάκριση γίνεται όταν μια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη κριτήριο προκαλεί μειονεκτική μεταχείριση ενός προσώπου λόγω φύλου.
Για την θέση μας και τα στοιχεία του EIGE ότι οι γυναίκες αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των μονογονιών μπορείτε να το επιβεβαιώσετε από τα στοιχεία που διατηρεί η Υπηρεσία Επιδομάτων του Υπουργείου Εργασίας από όπου φαίνεται το ποσοστό γυναικών /ανδρών μονογονιών που λαμβάνουν επίδομα στα όποια ως Σύνδεσμος δεν έχουμε πρόσβαση.
Με βάση όλα τα πιο πάνω σας καλούμε όπως διερευνήσετε και συντάξετε Έκθεση αναφορικά με τις πιο κάτω ζητήματα τα οποία σας παραθέτουμε τα οποία πιστεύουμε ότι συνιστούν άμεσες και έμμεσες διακρίσεις σε βάρος των γυναικών μονογονιών και παραβιάσεις της νομοθετικά κατοχυρωμένης αρχής της έμφυλης ισότητας, αλλά και όλων των πιο πάνω αναφερθέντων προνοιών της Σύμβασης της CEDAW.
Eίμαστε έτοιμοι/ες να παραθέσουμε συγκεκριμένα περιστατικά μελών μας στα οποία έχουν εφαρμοστεί οι νομοθεσίες τις οποίες παραθέτουμε προκαλώντας διάκριση σε βάρος γυναικών.
1)Επίδομα Μονογονιού
Mε βάση τον Περί Τέκνου Νόμο Ν.167(1)2002 ο γονέας ο οποίος έχει την φύλαξη και φροντίδα των παιδιών του δικαιούται επίδομα μονογονιού κατά τέκνο ώστε να στηρίζεται η απουσία δεύτερου εισοδήματος στην οικογένεια. Δεν είναι τυχαίο ότι το επίδομα μονογονιού εντάχθηκε στο νομοθεσία του επιδόματος τέκνου αφού η φιλοσοφία αυτού είναι η στήριξη της μονογονικής οικογένειας στο μεγάλωμα των παιδιών ώστε να υποκαθίσταται μερικώς η απουσία δεύτερου εισοδήματος στην οικογένεια
α) Μητέρες σε διάσταση
Ο Νόμος θέτει ως απαραίτητη προϋπόθεση το διαζύγιο, καθώς και την έκδοση επιπρόσθετα διαταγμάτων διατροφής ή γονικής μέριμνας για την απόκτηση της ιδιότητας του μονογονιού (άρθρο 2 ερμηνεία μονογονεικής οικογένειας, άρθρο 5 και άρθρο 12 Πίνακα Δ απώλεια μονογονεικής ιδιότητας).
Δηλαδή η διάσταση των γονιών δεν προσδίδει την ιδιότητα μονογονιού σε μητέρα ή πατέρα η οποία έχει χωρίσει και ζει αποδεδειγμένα σε ξεχωριστό σπίτι. Συνεπώς μονογονιοί οι οποίοι έχουν την φύλαξη και φροντίδα των παιδιών τους, των οποίων οι σύζυγοι έχουν εξαφανιστεί και δεν μπορούν να εκδόσουν διαζύγιο ή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να διορίσουν δικηγόρο για την καταχώρηση αίτησης διαζυγίου ή διατροφής ή γονικής μέριμνας ή τους απορρίπτεται η νομική αρωγή (όπως θα εξηγήσουμε πιο κάτω), αποστερούνται άδικα και παράλογα το επίδομα μονογονιού το οποίο είναι μια σημαντική στήριξη στον μονογονιό από την απουσία δεύτερου εισοδήματος στην μονογονική οικογένεια.
Η διάταξη αυτή αν και τυπικά ουδέτερη γνωρίζουμε ότι εφαρμόζεται κυρίως σε γυναίκες μονογονιούς και το αποτέλεσμα της είναι να αποστερεί από αυτές την σημαντική αλλά και αναγκαία οικονομική στήριξη από το κράτος (€180 για κάθε παιδί) για το μεγάλωμα των παιδιών, την επιβίωση και την ευημερία της .
β) Συμβίωση/γάμος μονογονιού :
Η ιδιότητα του μονογονιού χάνεται και ως εκ τούτου το επίδομα μονογονιού αποκόπτεται όταν ο γονέας ο οποίος έχει τη φύλαξη του παιδιού συμβιώσει ή παντρευτεί με άλλο άτομο (άρθρο 12 Πίνακα Δ απώλεια μονογονεικής ιδιότητας).
Και στις δύο περιπτώσεις ο συμβίος/σύζυγος γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν αναλαμβάνει και δεν έχει καμία νομική υποχρέωση στην εξασφάλιση της διατροφής και ευημερίας των παιδιών αυτού/αυτής αλλά ούτε και των παιδιών αυτού/αυτής σε περίπτωση νέου γάμου .
Η προϋπόθεση μη συμβίωσης για την διατήρηση της ιδιότητας του μονογονιού και λήψης του αντίστοιχου επιδόματος συνιστά παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή των γυναικών στην προσωπική τους ολοκλήρωση και συνέχιση της ζωής τους κατά παράβαση του Συντάγματος και της CEDAW .Η προβλεπόμενη απώλεια του επιδόματος είτε λειτουργεί αποτρεπτικά στο να μην συμβιώνουν με άλλο άτομο, είτε τιμωρητικά αφού εάν το πράξουν χάνουν το επίδομα που αποτελεί μια σημαντική οικονομική στήριξη για το μεγάλωμα των παιδιών τους.
Είναι η θέση μας ότι η αποστέρηση της ιδιότητας του μονογονιού χωρίς κανένα νομικό και πραγματικό έρεισμα (αφού δεν αντικαθίσταται νόμιμα η οικονομική στήριξη του επιδόματος στην μονογονική οικογένεια) συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και έμμεση διάκριση σε βάρος τους γνωρίζοντας ότι αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των μονογονιών.
2) Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα
Σε ότι αφορά την νομοθεσία αλλά και την διαδικασία παραχώρησης ΕΕΕ σε μονογονεικές οικογένειες αυτή παραβιάζει τα δικαιώματα του γυναικών μονογονιών για τους πιο κάτω λόγους:
α) Ύψος ποσών διαβίωσης
Το ύψος των προνοούμενων ποσών κατ΄ άτομο του E.E.E. (€480, €240 για παιδιά άνω των 14 και €140 για παιδιά μέχρι 14 ετών) δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες διαβίωσης μιας οικογένειας και ούτε των πραγματικών εξόδων αυτής, βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας και πάντως δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση του Κράτους για διασφάλιση της ευημερίας των γυναικών οικονομικά κοινωνικά και πολιτικά.
Αυτό επιβεβαιώνεται από το ότι ακόμα και τα ποσά τα οποία έχει καθορίσει η Υπηρεσία Αφερεγγυότητας ως λογικά έξοδα διαβίωσης ατόμων σε πτωχευτική διαδικασία (πλαίσιο αφερεγγυότητας) τα οποία πρέπει να παραμένουν στον οφειλέτη για την διαβίωση του και τα οποία έχει εγκρίνει το Υπουργείο Οικονομικών και η Κεντρική Τράπεζα ως ποσά που αντανακλούν το όριο φτώχειας είναι πολύ ψηλότερα .Συγκεκριμένα τα ποσά αυτά είναι :€733 για ενήλικα άτομο, €220 για εξαρτώμενο μέχρι 14 ετών και €366 για εξαρτώμενο από 15 ετών και άνω.
Επιπρόσθετα η Υπηρεσία Αφερεγγυότητας αποδέχεται ως λογικό έξοδο της οικογένειας ένα λογικό αγοραίο ενοίκιο ενώ τα προβλεπόμενα από τους Κανονισμούς ενοίκια δεν ανταποκρίνονται στις τιμές της αγοράς, ε αποτέλεσμα οι λήπτες ΕΕΕ να αναγκάζονται να καταβάλλουν ένα λογικό ενοίκιο αποκόπτοντας από τα εισόδημα για την διαβίωση τους.
Είναι φανερό ότι τα ποσά τα οποία καταβάλλονται σε μονογονεική οικογένεια με τα παιδιά της καταδικάζουν αυτήν σε φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό οι οποίες οδηγούν στην εμβάθυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων σε βάρος των γυναικών.
β) Αφαίρεση ποσών διατροφής και επιδομάτων μονογονιού και τέκνου
Κατά δεύτερον λόγον θεωρούμε απαράδεκτο ότι από τα προνοούμενα ποσά διαβίωσης του Ε.Ε.Ε. αφαιρούνται ως εισοδήματα οι διατροφές, το επίδομα τέκνου, και το επίδομα μονογονιού. Η φιλοσοφία του ΕΕΕ είναι να καλύπτει τις ανάγκες επιβίωσης και όχι να περιορίζει τις ανάγκες των παιδιών στα ποσά των 140/240 ευρώ τον μήνα αντίστοιχα. Το μεν διάταγμα διατροφής καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εξόδων του παιδιού (διαβίωσης εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας ιατρικών εξόδων ρεύμα νερό τηλέφωνο) τα οποία σκοπεύουν να εξασφαλίσουν την ευρύτερη ευημερία του παιδιού .Η δε φιλοσοφία και στόχος του επιδόματος μονογονιού είναι να καλύψει την απουσία δεύτερου εισοδήματος στην οικογένεια και την εξισορρόπηση των αναγκών της οικογένειας οι οποίες παραμένουν οι ίδιες .
Να σημειώσουμε πως στις περιπτώσεις των αναπήρων, το επίδομα αναπηρίας δε αφαιρείται από το ΕΕΕ, θεωρούμενο πως καταβάλλεται για να καλύπτει ειδικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία. Δεν υπάρχει κανένας αντικειμενικός λόγος ο οποίος να αιτιολογεί την διαφορετική μεταχείριση. Πιστεύουμε ότι πρέπει με τον ίδιο τρόπο (να μην αφαιρούνται) να αντιμετωπιστούν το επίδομα μονογονιού και οι διατροφές όταν αυτά καταβάλλονται. Στην χειρότερη εκδοχή διαχείρισης των θεμάτων αυτών, θα μπορούσε να αφαιρείται από το ποσό της διατροφής το προνοούμενο ποσό επιβίωσης (€140 ή €240) και το υπόλοιπο να θεωρείται ότι καταβάλλεται από τον πατέρα για πρόσθετη ευημερία του παιδιού του.
γ) Αφαίρεση από ποσό διαβίωσης μητέρας
Επιπρόσθετα, αφαιρώντας ολόκληρο το ποσό της διατροφής (δηλαδή πέραν του προβλεπόμενου από τον Νόμο ποσού διαβίωσης των παιδιών), το οποίο καταβάλλεται από τον πατέρα για τα παιδιά του, αφαιρείται ουσιαστικά ποσό και από το ποσό διαβίωσης της μητέρας, ενώ η διατροφή καταβάλλεται αποκλειστικά για τα έξοδα διαβίωσης των παιδιών.
Δηλαδή εάν η διατροφή είναι €300 για ένα παιδί κάτω των 14 ετών,αφαιρείται ολόκληρο το ποσό αυτό και όχι το ποσό των €140 εάν θεωρείται ότι καλύφθηκε αυτό από τον πατέρα .
Η διακριτική μεταχείριση έγκειται στο ότι ένας πατέρας ο οποίος δεν έχει την φύλαξη των παιδιών του και λαμβάνει ΕΕΕ, παίρνει ολόκληρο το ποσό του (€480), ενώ από την μητέρα αφαιρείται από το ποσό της (€ 480) το αντίστοιχο ποσό της διατροφής το οποίο είναι περάν των €140.
δ) Αφαίρεση διατροφών που δεν εισπράττονται
Σημειώνουμε ότι ο συνυπολογισμός στο εισόδημα διατροφών οι οποίες δεν εισπράττονται από τις μητέρες λόγω των οικονομικών προβλημάτων του πατέρα ή αδυναμίας του συστήματος είσπραξης ενταλμάτων, οδηγεί στο θλιβερό αποτέλεσμα μητέρες και παιδιά να αποστερούνται και την διατροφή και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Ενώ το πρόβλημα μη είσπραξης διατροφών είναι τεράστιο δεν γνωρίζουμε λήπτριες ΕΕΕ στις οποίες να μην έχει αφαιρεθεί η διατροφή.
4) Διατροφές παιδιών/Αδυναμία είσπραξης:
Διαπιστώνεται σοβαρό πρόβλημα στην είσπραξη διατροφών που οφείλουν να καταβάλλει ο γονέας που δεν έχει τη φύλαξη, στον γονέα που έχει τη φύλαξη των παιδιών για έξοδα των παιδιών. Διαπιστώνουμε πως εκεί όπου δεν εισπράττονται οι διατροφές αιτιολογημένα επειδή ο γονέας που οφείλει να τις καταβάλλει δεν έχει εισοδήματα, δεν υπάρχει κανένα κρατικό μέτρο διασφάλισης της επιβίωσης των παιδιών, με αποτέλεσμα όλο το βάρος διατροφής και συντήρησης αυτών να πέφτει τους ώμους των γονιών που έχουν την φύλαξη.
Γνωρίζοντας ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μονογονιών που έχουν την φύλαξη και φροντίδα των παιδιών τους είναι γυναίκες μπορούμε να αντιληφθούμε το ασήκωτο βάρος που πέφτει στις γυναίκες μονογονιούς που δεν έχουν τα εισοδήματα να συντηρήσουν τα παιδιά τους. Είναι η θέση μας ότι το Κράτος οφείλει, εκεί όπου οι διατροφές αποδεδειγμένα και αιτιολογημένα δεν εισπράττονται, να καταβάλλει αυτές και να αναλαμβάνει σε μεταγενέστερο στάδιο την είσπραξη τους όταν ο γονέας έχει πλέον εισοδήματα.
Καταγγέλλουμε ως απαράδεκτη την υποχρέωση της μητέρας να εκδίδει συνεχώς εντάλματα, εκδίδοντας φυλακιστήρια στον γονέα ο οποίος δεν μπορεί να καταβάλει τις διατροφές καθώς αυτό προκαλεί μεγάλο ψυχολογικό κόστος, ρήξη στις σχέσεις με τα παιδιά της, αλλά και με τον ίδιο τον πατέρα, ο οποίος απειλείται με φυλάκιση οδηγώντας αυτήν σε ένα φαύλο κύκλο επιπρόσθετα από την ευθύνη μεγαλώματος των παιδιών της
5) Νομική αρωγή σε οικογενειακές υποθέσεις
Θεωρούμε ότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης με την αδυναμία των μονογονιών να αποτείνονται στα Δικαστήρια για εξασφάλιση διαταγμάτων διατροφής και γονικής μέριμνας το Κράτος όφειλε να διασφαλίσει την δωρεάν πρόσβαση αυτών σε υπηρεσίες δικηγόρου ώστε να ρυθμίζονται άμεσα τα θέματα αυτά προς το συμφέρον των παιδιών .Δυστυχώς το δικαίωμα Νομικής Αρωγής έχει εξοστρακιστεί αφού 9 στις 10 περιπτώσεις απορρίπτονται με εξευτελιστικά σχόλια των λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας σε βάρος της μητέρας, ακόμα και σε βάρος γυναικών άνεργων, ή ληπτών Ε.Ε.Ε. ή, ληπτών δημοσίου βοηθήματος (τύπου: «Γιατί πας κομμωτήριο» ή «Ντύνεσαι καλά» ή «Έφτιαξες τα νύχια σου»). Μπορούμε να σας στείλουμε συγκεκριμένα ονόματα γυναικών στις οποίες αναιτιολόγητα απορρίφτηκε η νομική αρωγή.
Σας ζητούμε να ερευνήσετε τον αριθμό των νομικών αρωγών που παραχωρήθηκαν από το 2004 μέχρι σήμερα (Γενική Εισαγγελία) για να διαπιστώσετε την δραματική μείωση του αριθμού αυτού σε περίοδο οικονομικής κρίσης όπου η ανάγκη παραχώρησης νομικής αρωγής σε άπορα άτομα έχει αυξηθεί . Δεν χρειάζεται να περιγράψουμε πως είναι η ζωή μιας μονογονιού χωρίς διαζύγιο (δηλαδή και χωρίς επίδομα μονογονιού), χωρίς διάταγμα διατροφής, χωρίς ρύθμιση των περιουσιακών διαφορών χωρίς ρύθμιση της φύλαξης και επικοινωνίας των παιδιών
Ενόψει και της ανάγκης στήριξης της δυνατότητας πρόσβασης των ευάλωτων ομάδων γυναικών στην δικαιοσύνη για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους θεωρούμε ότι η μείωση /άρνηση νομικής αρωγής πλήττει τα δικαιώματα των γυναικών οι οποίες δεν μπορούν να επιλύσουν τις διαφορές από την λύση του γάμου, αποστερώντας αυτές από βασικά δικαιώματα τους με δυσβάστακτες συνέπειες στην ζωή τους .
6) Τροποποίηση Οικογενειακού Δικαίου
Η ίδια η λειτουργία τω οικογενειακών δικαστηρίων και η εφαρμογή του οικογενειακού δικαίου οδηγεί σε τεράστιες αδικίες σε βάρος των γυναικών αφού στην συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεων τους ανατίθεται η φύλαξη των παιδιών χωρίς καμία στήριξη της φροντίδας των παιδιών, χωρίς επαρκείς μηχανισμούς είσπραξης των διατροφών, χωρίς υποκατάσταση των μη εισπραχθέντων διατροφών από το Κράτος . Το όλο σύστημα θέτει την επιβίωση των ίδιων των γυναικών σε κίνδυνο άλλα επίσης ματαιώνει την άσκηση των δικαιωμάτων τους που προστατεύει η Σύμβαση της CEDAW.
Επιπρόσθετα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της γονικής αποξένωσης που επιχειρούν κάποιοι γονείς εκμεταλλευόμενοι τις καθυστερήσεις και τα κενά των διαδικασιών και χρησιμοποιώντας τα παιδιά για την εξασφάλιση λύσεων στις μεταξύ τους διαφορές (διατροφή περιουσιακά), με την θεσμοθέτηση δικαστικής διαδικασίας παραπομπής σε ψυχολογική αξιολόγηση γονέων και παιδιών
Διαφωνούμε με την φυλάκιση μητέρων για παρακοή διατάγματος επικοινωνίας χωρίς να γίνεται ουσιαστική διερεύνηση των λόγων άρνησης του παιδιού να πάει με τον άλλο γονέα, αφού τέτοιος λόγος είναι δυνατόν να συνδέεται με θέματα βίας ή κακομεταχείρισης παιδιού .Η φυλάκιση εν τέλει της μητέρας πλήττει τα συμφέροντα του ίδιου του παιδιού.
Τέλος πιστεύουμε ότι συνιστά παραβίαση της αρχής της ισότητας η θεώρηση τους διατάγματος επικοινωνίας ως νομικά δεσμευτικού για την μητέρα (υποχρέωση τήρησης –παρακοή διατάγματος) ενώ για τον πατέρα να θεωρείται ότι δημιουργεί μόνο δικαίωμα. Αυτό οδηγεί πολλές γυναίκες να μην μπορούν ουσιαστικά να ρυθμίσουν την ζωή τους αφού παραμένουν δέσμιες να είναι ίσως και 24 ώρες με τα ανήλικα παιδιά τους όταν ο πατέρας χωρίς καμία απολύτως συνέπεια για τον ίδιο δεν τηρεί το διάταγμα.
Ως Συνδεσμος έχουμε υποβάλει εισήγηση για την σύσταση μιας νέας ad hoc νομοπαρασκευαστικής επιτροπής η οποία να μελετήσει την νομοθεσία και να προβεί σε ριζική αναθεώρηση αυτής.
7) Εγγυήσεις/Υποθήκες
Γνωρίζουμε ότι τα σημερινά μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα οποία αφορούν κατοικίες έχουν εγγυηθεί γυναίκες/σύζυγοι παραχωρώντας και υποθήκες στις οικογενειακές τους κατοικίες, χωρίς καμία απολύτως νομική ή άλλη προστασία πριν και κατά την διάρκεια της παραχώρησης της εγγύησης ή υποθήκης. Πολλές τέτοιες υποθήκες εξασφαλίστηκαν κάτω από συνθήκες βίας οικονομικής, σωματικής η ψυχικής χωρίς οι γυναίκες να μπορούσαν να προστατεύσουν τον εαυτό τους .
Το ίδιο το οικογενειακό δίκαιο δεν προβλέπει κανένα πλαίσιο επίλυσης αυτής της διαφοράς (αφού διαχωρίζονται μόνο τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά τον γάμο (και όχι τα χρέη), ενώ οι Τράπεζες δεν έχουν κανένα δεσμευτικό πλαίσιο προστασίας των γυναικών για δάνεια των συζύγων τους . Ως αποτέλεσμα του νομοθετικού κενού οι γυναίκες μετά την διάλυση του γάμου τους παραμένουν ερμαίες σε δικαστικές διαδικασίες και σήμερα σε εκποίηση εξπρές με κίνδυνο να βρεθούν στους δρόμους σε χρόνο αστραπή. Σημειώνουμε την παντελή απουσία οποιονδήποτε κοινωνικών μέτρων προστασίας/στέγασης ανθρώπων σε τέτοιες περιπτώσεις.
Σήμερα ενώ πολλοί τέτοιοι γάμοι έχουν καταρρεύσει, οι γυναίκες σύζυγοι παραμένουν εκτεθειμένες σε δικαστικές διαδικασίες ή σε διαδικασία πώλησης της κατοικίας τους με ιδιωτική εκποίηση χωρίς καμία νομική, κοινωνική, η οικονομική προστασία έναντι των Τραπεζών. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να τεθεί φραγμός στις εκποιήσεις κατοικιών για δάνεια συζύγων και θα πρέπει ως Αρχή Ισότητας να παρέμβετε.
Παραμένουμε στην διάθεση σας για συζήτηση όλων των πιο πάνω θεμάτων και θα εκτιμούσαμε την διευθέτηση συνάντησης για τον σκοπό αυτό.
Με εκτίμηση
Αργεντούλα Ιωάννου
Πρόεδρος
